Interview: คุณชวลิต จันทรรัตน์ ประธานเจ้าหน้าที่บริหาร
บริษัท ทีม คอนซัลติ้ง เอนจิเนียริ่ง แอนด์ แมเนจเมนท์ จํากัด (มหาชน)
หรือ ทีมกรุ๊ป ผู้เชี่ยวชาญการจัดการน้ำ
ปรากฏการณ์เอลนีโญทำอากาศแปรปรวน ฝนตกน้อย แถมทิ้งช่วง เกิดวิกฤตน้ำทุกทิศทั่วไทย ปริมาณน้ำในแหล่งน้ำสำคัญทั้ง ภาคกลาง เหนือ ใต้ ออก ตก ลดระดับจนน่าใจหาย เตือน...ผู้ใช้น้ำ ทั้งน้ำกิน น้ำใช้ น้ำเพื่อการเกษตร-อุตฯ ต้องถนอมใช้สุดฤทธิ์ อดทน ประคองสถานการณ์ รอฝนตกชุกอีกครั้งหลังวันแม่ ด้านชาวนาอย่ารีบปลูกข้าว ทางที่ดีแค่เตรียมเพาะกล้า รอปักดำ หลังกลางเดือน ส.ค. เพื่อรอเก็บเกี่ยงช่วงเดือน ธ.ค.จะดีกว่า
ประเมินสถานการณ์น้ำตอนนี้เป็นยังไง เต็มกลืนไหม
ก็เป็นห่วงตั้งแต่ต้นๆ เพราะถ้าพูดทั้งภูมิภาคหมายถึงเราใช้แหล่งน้ำร่วมกัน ไม่ว่าจะเป็นตั้งแต่จีนต้นลำน้ำโขงมาลาว ไทย กัมพูชา มาถึงเวียดนาม เราเจอภาวะภูมิภาคที่เรียกว่าเอลนีโญมาตั้งแต่เดือนกุมภาพันธ์ เพราะฉะนั้นฝนต้นฤดูปกติที่จะตกตั้งแต่กลางเดือนพฤษภาคมก็ล่าช้าไปด้วย ฝนต้นฤดูก็มีปริมาณน้อยมาก เรารู้สึกเหมือนชายทะเลหรือกรุงเทพฯมีฝนตก แต่พื้นที่ในส่วนของทั่วไปตกน้อยมาก ถ้าดูทั้งประเทศไทยมีฝนตกน้อยกว่าปกติ 20% สมมุติควรจะตก 100 ในต้นฤดูตั้งแต่พฤษภาคม-กรกฎาคม กลับตกเพียง 80 และถ้าไปดูเฉพาะภาคเหนือตกอยู่ 74% ภาคกลาง ภาคตะวันออก ภาคเหนือ ตกเหมือนกันเลย 74% ภาคตะวันออกดีขึ้นมาหน่อยเป็น 76% เท่านั้นไม่ได้มาก เพราะฉะนั้นอยู่ในเกณฑ์ 70%เท่านั้น ยกเว้นภาคใต้ ผลที่เกิดคือ อ่างไหนที่ใช้น้ำเยอะปริมาณน้ำที่อยู่ในอ่างปัจจุบันก็จะมีน้อย
ยังดีหน่อย คือเท่าที่ดูจากสถานการณ์แล้วเขาใช้การพยากรณ์จากการวัดอุณหภูมิของน้ำทะเล พบว่าสิงหาคมตอนปลายเดือนหลังวันแม่เป็นต้นไปภาวะฝนน้อยน้ำน้อยจะกลับคืนสู่ภาวะปกติ ก็ยังมีภาวะที่ดีหน่อย สิ่งที่เราต้องทำตอนนี้คือถ้าต้องใช้น้ำอย่างถนอมอย่างจริงจังเพื่อประคองตัวไปถึงหลังวันแม่ให้ได้ ก็อยากให้พ่อแม่พี่น้องที่ใช้น้ำกินดื่มหรือเกษตรกรชาวนาที่ปลูกข้าวไปแล้ว ต้องมีความอดทน ตรงไหนที่ใกล้แหล่งน้ำก็ประคองสูบน้ำมาช่วย และทางราชการก็เริ่มหมุนเวียนการจ่ายน้ำ บางพื้นที่ได้น้ำ 4 วันใน 21 วัน เป็นต้น ก็ต้องถนอมการใช้น้ำ โดยเฉพาะคนที่อยู่ต้นคลองก็ต้องเห็นใจคนปลายคลองด้วยว่าน้ำจะมาแค่ 4 วัน และบางพื้นที่ที่เรียกว่าข้าวตายแรกก็ยอมเสียไปเลย สิ่งที่เสียคือต้นทุนที่เสียไป แต่ว่าตอนนี้รีบหาน้ำจำนวนหนึ่งเพื่อทำกล้าไว้ หลังวันแม่เรายังปลูกทัน ยืนยันได้ว่าปลูกข้าววันแม่ไปเกี่ยวข้าววันพ่อข้าวยังโตทัน ก็ต้องช่วยกันจริงๆ ช่วยกันถนอมน้ำเพื่อให้ผ่านช่วงวิกฤตไปถึงหลังวันแม่ให้ได้
มั่นใจใช่ไหมว่าหลังวันแม่น่าจะดี เพราะตอนนี้ก็จะแย่กันอยู่แล้ว
ใช่ เพราะตอนนี้ก็ต้องอดทน สภาวะหลังวันแม่น่าจะดีขึ้น คือฝนในรอบปกติตอนนี้เรียกว่าฝนน้อย ฝนทิ้งช่วง รอบปกติที่จะมาอีกครั้ง คือเดือนสิงหาคม ประจวบกับเขาคำนวณประมาณการกันว่าภาวะฝนน้อยน้ำน้อยจะหายไป จะกลับคืนสู่ภาวะปกติหลังวันแม่โดยประมาณ พวกเราต้องอดทนทั้งภาคกลาง ภาคเหนือ ภาคอีสาน ทั้ง 3 ภาค
มีโอกาสไหมที่กรุงเทพฯ ซึ่งเป็นแหล่งอุปโภคบริโภคน้ำขนาดใหญ่ อยู่ๆเปิดก๊อกมาไม่มีน้ำ
ไม่มีปัญหา ในส่วนกรุงเทพฯ การใช้น้ำอุปโภคบริโภคถึงแม้จะอยู่ท้ายน้ำสุด แต่เกี่ยวกับน้ำเราให้อยู่ในลำดับต้นอยู่แล้ว เพราะฉะนั้นน้ำมาถึงแน่ ไม่ต้องห่วงว่าน้ำจะมีไม่พอกิน คือมีน้ำกินน้ำใช้ตลอดจากแม่น้ำเจ้าพระยา ไม่มีปัญหา
แต่น้ำเพื่อการเกษตรที่น่าเป็นห่วง เช่น คนที่ใช้น้ำจากแม่น้ำกวง คือ คนเชียงใหม่ ลำพูน คนที่ใช้น้ำจากเขื่อนแควน้อย คือคนพิษณุโลก คนที่ใช้น้ำจากเขื่อนแม่มอกคือลำปางตอนใต้ ส่วนภาคอีสานอย่างเขื่อนลำปาวก็น้ำน้อย คนกาฬสินธุ์ ร้อยเอ็ด ก็ต้องระมัดระวัง ทางลำพระเพลิงโคราชด้านตะวันออกก็จะลำบาก คนที่ใช้น้ำจากอุบลรัตน์ไม่สามารถปล่อยน้ำได้ น้ำสุดท้ายที่ปล่อยก็ปล่อยไปแล้ว เพราะฉะนั้นมีเท่าไหร่ก็ไปแบ่งกัน คนขอนแก่น มหาสารคาม ร้อยเอ็ด ต้องอดทนใช้น้ำเท่าที่มีถึงวันแม่ให้ได้
ตอนนี้ทำอะไรไม่ได้เลยนอกจากท่องคาถาอดทนใช่ไหม
ใช่ ต้องอดทน คนอุดรธานีก็มีปัญหาเพราะเขื่อนห้วยหลวงน้ำก็น้อย บุรีรัมย์น้ำในเขื่อนลำตะคลองเหลือนิดเดียว และน้ำพุง สกลนครก็มีปัญหาอยู่เหมือนกัน
อย่างลุ่มน้ำโขง ตอนหลังมีการสร้างเขื่อนขนาดใหญ่มหาศาลกั้นน้ำจากจีนลงมาลาว เราจะมีปัญหาไหม
ในส่วนลุ่มน้ำโขงในจีนมีเป้าหมายสร้างเขื่อน 10 แห่ง ตอนนี้สร้างไปแล้ว 8 แห่ง ตัวจีนสร้างอ่างเพื่อผลิตกระแสไฟฟ้าเป็นหลัก เขาไม่ได้ผันน้ำออกไปไหน นี่คือตามทิศทางที่จีนวางไว้ เพราะฉะนั้นเวลาผลิตกระแสไฟฟ้าเขาก็ต้องผลิตลงมา แต่ช่วงจังหวะหน้าฝนก็อาจผลิตน้อยหน่อย ใช้ไฟจากที่อื่นได้ อันนี้เป็นความร่วมมือระหว่างประเทศลุ่มแม่น้ำโขงตอนล่าง ไม่ว่าจะเป็นลาว ไทย กัมพูชา เวียดนาม ต้องบอกให้เขาปล่อยน้ำมาในปริมาณเยอะที่เยอะหน่อยในช่วงนี้ คือก่อนวันแม่ ก็ต้องเป็นความร่วมมือระหว่างประเทศที่ต้องขอกัน ไม่อย่างนั้นเขาก็ปล่อยมาน้อยเพราะช่วงหน้าฝนใช้ไฟจากที่อื่นได้
นิคมฯต่างๆจะมีปัญหาไหม เช่น นิคมฯแถวอยุธยา ชลบุรี ระยอง
ระยอง ชลบุรี มีจากเขื่อนไซยะที่มีน้อยไปหน่อย แต่ก็ยังไม่ประสบปัญหา ช่วงนี้ยังประคองตัวอยู่ได้ ว่าไปแล้วนิคมฯ ใช้น้ำน้อยกว่าการเกษตร ก็จะมีพื้นที่ฉะเชิงเทราก็ต้องประหยัดการใช้น้ำ รวมทั้งพื้นที่นครนายกเพราะเขื่อนขุนด่านปราการชลน้ำก็น้อย แถวปราจีนบุรีเป็น 3 จังหวัดที่เป็นห่วง