ห่วงโคราชแล้งหนัก...ภาคเหนือและกลางน้ำเหลือใช้

หน้าร้อนปีนี้โคราชหนักสุด ทั้งร้อนทั้งแล้ง เข้าเกณฑ์เป็นเขตภัยพิบัติ ส่วนภาคเหนือ ภาคกลาง ได้รับอานิสงส์จากฝนที่ตกหนักปีที่แล้ว ทำให้ปริมาณน้ำในเขื่อนหลักอย่างเขื่อนภูมิพลและเขื่อนสิริกิติ์มีเหลือเฟือ มากพอให้ชาวนาภาคกลางปลูกข้าวนาปรังได้เต็มที่ ส่วนข้าวนาปีที่ปลูกช่วง มิ.ย.-ก.ค.อาจเจอปัญหาฝนแล้ง น้ำท่าไม่อำนวย ควรลดปริมาณการปลูกข้าวลง พร้อมเตือน ภาวะโลกร้อนทำให้สภาพอากาศแปรปรวน เดี๋ยวร้อน เดี๋ยวหนาว เดี๋ยวแล้ง เดี๋ยวน้ำท่วม สลับไปมาทั้งปี เกษตรกรชาวนา ชาวสวน ชาวไร่ ต้องรับมือ เลือกปลูกข้าว ผัก พืชผล ประเภทที่ทนทรหด รับกับสภาพอากาศที่แปรปรวนได้ดี ส่วนสงกรานต์ปีนี้ยังเล่นน้ำได้ตามปกติ ยกเว้นแถบโคราชที่ยังต้องช่วยกันประหยัดน้ำแบบสุดๆ

ตอนนี้สภาพอากาศในไทยร้อนมาก

เราเพิ่งผ่านหน้าหนาวมา ซึ่งปีนี้หนาวมากกว่าปกติที่ทุกคนสัมผัสได้ พอเรามาจากหนาวแล้วมาเจอร้อน เราก็บ่นเลย เพราะมันสลับขั้วเลย ขณะที่ร้อนในปัจจุบันเมื่อเทียบกับปีที่แล้วถือว่าร้อนน้อยกว่า ซึ่งปีที่แล้วร้อนสุดๆ เลย ทำให้ทุเรียนแทบจะไม่ออกดอกออกผล ส่วนข้าวเกิดความเสียหาย ภาคการเกษตรติดลบไป 7-8 หมื่นล้านบาท

สำหรับปีนี้ คิดว่าไม่ได้หนักมากกว่าปีที่แล้ว อย่างไรก็ตาม ความหนักเบาจะเกิดบางพื้นที่เท่านั้นโดยเฉพาะโคราช เนื่องจากปีที่แล้วน้ำเขาไม่ดี ฝนไม่มีมาหาเขาเลยโดยเฉพาะอีสานใต้ เลยเป็นประเด็นต่อเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน เมื่อฝนไม่ดีปลายปีที่แล้ว ข้าวหน้าแล้งก็ไม่มีฝนอยู่แล้ว ฉะนั้น ก็ต้องอยู่ให้ได้ในช่วงแล้ง ซึ่งน้ำสำหรับอุปโภคบริโภค ทางหน่วยงานราชการเขาก็ยืนยันว่าพอไหว แต่น้ำเพื่อการเกษตรไม่มีแน่ ก็ต้องตามสถานการณ์ต่อไปว่าจากนี้ต่อไปฝนจะเป็นอย่างไร จะเติมมาไหมในเขื่อน 4 แห่งในโคราช

ปีนี้ที่โคราชเป็นจุดที่เรียกว่ามีภัยพิบัติขาดแคลนน้ำได้หรือเปล่า

เฉพาะที่โคราชต้องถือว่าเป็นภัยพิบัติได้ แต่ภาคอื่นๆ เช่นภาคเหนือ ภาคกลางไม่น่ามีปัญหา อย่าลืมว่าปีที่แล้วภาคเหนือน้ำท่วมใหญ่ ก็ทำให้ภาคกลางมีน้ำกระจายมา เพราะเขื่อนหลักเขื่อนขนาดใหญ่อย่างเขื่อนสิริกิติ์มีน้ำเยอะ เขาก็ปล่อยน้ำออกมาทำให้เกษตรกรชาวนาภาคกลางมีความสุขในการทำนา คือมีการทำมากกว่าปกติถึงเกือบ 2 เท่า แต่ก็เกิดปัญหาเพราะพอทำแล้วราคาข้าวไม่ดี ตกต่ำ ขาดทุนอีก เพราะตลาดโลกทางอินเดียเขาทุ่มตลาดเพราะผลผลิตเขาดี เขามีข้าวในสต๊อกเยอะ เขาก็ออกตลาดมาและออกเรื่อยๆ ทำให้เกษตรกรชาวนาเราขาดทุนกัน ต้องยอมรับว่าราคาไม่ดีเพราะมีการปลูกกันเยอะ

แต่ทั้งหมด ก็เป็นเพียงผลกระทบเบื้องต้นตอนนี้ ขณะที่อินเดียยังมีผลผลิตข้าวที่ดีต่อเนื่อง ทำให้การขายข้าวบ้านเราจะเหนื่อย 2 ฤดูเลย ราคาจะไม่ดี ดังนั้น หน่วยงานทั้งหลายที่เกี่ยวข้องควรลงมาดูว่าถ้าไม่ปลูกข้าวเพิ่มจะดีไหม คืออย่าไปปลูกข้าวที่ต้องไปแข่งขันกับอินเดีย หรือแข่งขันกับเวียดนาม เพราะเราสู้เขาไม่ได้ เนื่องจากต้นทุนเราสูงกว่า ทั้งนี้ ไทยต้องปลูกข้าวพรีเมียม ต้องทำอย่างไร หน่วยงานก็ต้องมาสอนมาอบรม ให้ปลูกข้าวคุณภาพดีราคาดี

สถานการณ์ราคาข้าวไทยจะไม่ดีอีก 2 ฤดู

นาปีปีนี้ฝนบ้านเราปลายฝนจะไม่ค่อยดี นั่นหมายถึงว่าข้าวนาปีที่เกษตรกรตั้งใจจะปลูก มิถุนายน กรกฎาคม แล้วเก็บเกี่ยวเอาตุลาคม พฤศจิกายน ช่วงปลูกก็จะไม่มีน้ำฝนอีก ฉะนั้น ต้องพิจารณาให้ดีว่าจะปลูกอย่างไร ควรจะต้องมีเผื่อบริหารความเสี่ยงของพื้นที่เพาะปลูกไว้ด้วย อย่าไปปลูก 100% เพราะว่าน้ำไม่พอ

ภาคกลางจนมาถึงกรุงเทพฯ จะไม่มีปัญหามากนัก

ต้นทุนน้ำเขื่อนภูมิพล เขื่อนสิริกิติ์ดี ฉะนั้น ทำให้ภาคกลางทำนาปรังได้ ไม่มีปัญหา แต่อย่าลืมว่านาปรังแน่นอนผลผลิตมันดีเพราะปลูกเยอะและสามารถที่จะเอาน้ำจากเขื่อนได้ แต่พอนาปีเขาต้องใช้น้ำฝน ดังนั้น ต้องอาศัยฝน ซึ่งถ้าฝนดีก็จบไป แต่ถ้าฝนไม่ดีก็เสียหาย อย่างไรก็ตาม เรามีการคาดการณ์ว่าช่วงต้นฝน ฝนจะดี พฤษภาคมฝนมาดี แต่พอช่วงกลางหรือปลายฝน ฝนจะไม่ค่อยดีนัก ก็เป็นประเด็นแล้วว่าถ้าฝนไม่ค่อยดีปลายปีจะส่งผลกระทบต่อปีหน้าที่นาปรังจะแย่แล้ว ภาพรวมทั่วประเทศปีหน้าจะไม่ดี

ตอนนี้ที่ข้าวมีปัญหาถือเป็นช่วงแรกที่ยังไม่เจอปัญหาสุดๆ ปัญหาสุดๆ จะเกิด 2 ฤดูกาลเพาะปลูกจากนี้ต่อไป ฉะนั้น เราจะทำกันอย่างไร ทั้งองคาพยพ ทั้งกระทรวงเกษตรฯ กระทรวงพาณิชย์เอง ต้องวางแผนแล้วว่าจะทำอย่างไรตรงนี้

ภาคตะวันออกจะมีปัญหามากน้อยขนาดไหน และผลผลิตทุเรียน จะเป็นอย่างไร

ทราบข่าวว่าปีนี้ทุเรียนดี แต่มีการกังวลเนื่องจากพออากาศร้อน ก็จะมีพายุฤดูร้อน ซึ่งที่เขากลัวมากที่สุดคือพายุฤดูร้อน เพราะขณะที่ออกลูกซึ่งลูกยังเล็กๆ อยู่ เท่ากับไข่ไก่ ตรงนี้ต้องระวังเลย พายุมาจะพัดตกหมด ขณะที่เรื่องน้ำจะเป็นอย่างไรนั้น ปีที่แล้วน้ำดี ภาคตะวันออก โดยเฉพาะตราด น้ำท่วมหนักในรอบ 1,000 ปี

เพียงแต่ว่าจากนี้ต่อไปพอหมดฤดูนี้แล้วก็จะเป็นปีหน้าที่ภาพรวมในเรื่องผลกระทบจากสภาพลมฟ้าอากาศต่อเกษตรปีหน้าจะแรงกว่าปีนี้เพราะน้ำต้นทุนจะไม่ดีเหมือนปีที่ผ่านมา

ภาวะโลกร้อนในวันนี้ ยังน่าเป็นห่วงมากน้อยขนาดไหน

เมื่อก่อนปรากฏการณ์ทั้งลานีญา และเอลนีโญ เขาจะมาสัก 3 ปี 5 ปี แต่ตอนนี้เขามาถี่มาก ปีเว้นปีเลย ซึ่งตอนนี้เราอยู่ในช่วงลานีญา ทำให้ฝนดีในช่วงต้นปี แล้วเขาจะกลับไปเป็นกลางช่วงปลาย และเป็นเอลนีโญปลายปี ประเด็นก็คือมาปีเว้นปี บังเอิญมันมาถี่ ซึ่งการมาถี่ของเขา ทำให้เกษตรกรต้องปรับตัวให้ได้ เพราะเดี๋ยวแล้งเดี๋ยวท่วม ดังนั้น การปลูกข้าว ปลูกพืชผักผลไม้ต้องเลือกประเภทที่ทนกับลักษณะอากาศแปรปรวนแบบนี้ได้ ต้องมีการคิดเรื่องนี้อย่างจริงจัง ซึ่งการให้น้ำ การขยักน้ำมีความจำเป็น การที่เราจะบอกว่าจากนี้จะเอาน้ำเข้าไปในนา ไปขังไว้ มันเป็นไปไม่ได้แล้ว ต้องให้เป็นช่วงที่เขาต้องการจริงๆ ฉะนั้น วิธีการปลูก การให้ปุ๋ย การให้น้ำ ต้องใช้นวัตกรรมเข้ามาช่วยแล้ว ถึงจะอยู่รอด

ศูนย์การเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศและภัยพิบัติ มีการประสานงานกับกระทรวงเกษตรฯ กระทรวงพาณิชย์ เพื่อที่จะประเมินสถานการณ์ร่วมกันหรือไม่ จะได้แจ้งให้ชาวนาชาวไร่และชาวสวนให้รับมือ

ทางศูนย์เราและทางมูลนิธิเป็นภาคเอกชน เป็นอาสาสมัคร เราก็จะมีสื่อ วิทยุ และเฟซบุ๊กกระจายข่าวออกไป แน่นอนว่าหน่วยงานราชการเขาได้รับข้อมูลข่าวสารจากเรา และติดตามศูนย์เราอยู่ หลังจากได้รับข้อมูลแล้วจะดำเนินการอย่างไร ซึ่งทางเราไม่ทราบ ดังนั้นการให้ข้อมูลข่าวสารก็มีความสำคัญ แต่ก็ไม่เคยมีการจับเข่านั่งคุยกันเลย ยกเว้นกรณีรุนแรง เช่นน้ำท่วมภาคเหนือเมื่อคราวที่แล้วที่เขามีการประสานมาเพื่อขอข้อมูล เนื่องจากเรามีข้อมูลที่มีความละเอียดสูง เจาะพื้นที่ได้ ซึ่งตอนน้ำท่วมเชียงใหม่ มีศูนย์เราเท่านั้นที่บอกน้ำจะท่วมใหญ่ ซึ่งมูลนิธิเราถูกตีหนักเลยว่าให้ข่าวได้อย่างไร เพราะจะทำให้คนตกใจ แต่หลังจากนั้นน้ำท่วม 3 วัน พวกที่เคยว่าเราก็มาขอโทษกันหมดเลย มาขอขมาหมด เขาบอกว่าในชีวิตเขาไม่เคยเจอ เขาไม่เชื่อก็ถูกต้อง เพราะมันเป็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในรอบ 100 ปี ตอนนั้นก็ได้รับเชิญไปให้ข้อมูลที่เชียงใหม่ เขาก็ขอโทษ คือคนเชียงใหม่ไม่เคยเจอน้ำท่วมถนนไฮเวย์ เลยบอกเขาว่าตอนนี้เราเห็นแล้วว่ามันเกิดขึ้นแล้ว และเราคงต้องปรับตัวเองว่าเราอย่าใช้ความเชื่ออยู่เหนือวิทยาศาสตร์ เพราะตรงนี้คือข้อมูลวิทยาศาสตร์ เราให้ข้อมูล เราไม่ได้เป็นหมอดู

อย่างไรก็ตาม ถ้ามีอะไรรุนแรง เราออกมาเตือนแน่นอน ถ้าเป็นปกติไม่ค่อยมีความรุนแรงมากนัก ก็ไม่ค่อยเตือน เพราะทางเจ้าหน้าที่หน่วยงานทางราชการทั้งหลายก็เตือนไป อย่างเช่นล่าสุดช่วงหน้าหนาวที่ผ่านมาเราก็ออกเตือนไปว่าอุณหภูมิมันลดลงอย่างมีนัยสำคัญ 5-6 องศา เพื่อให้พี่น้องประชาชนได้รู้ว่ามันหนาวผิดปกติในฤดูร้อน ดังนั้น ให้สรุปว่าปีที่แล้วก็จะมีบางจุดที่ขาดแคลนน้ำ ส่วนภาพรวมไม่ได้เป็นปัญหาวิกฤต ส่วนปีนี้ถือว่าน่าห่วง เพราะจะเป็นภาพรวมทั้งประเทศ ขณะที่ช่วงสงกรานต์นี้เล่นน้ำได้ปกติ ยกเว้นโคราชที่ต้องรักษาน้ำไว้หน่อยนึง