พิษโควิดเล่นงานผู้เลี้ยง...ทำไข่ไก่ล้นตลาด ราคาดิ่งวูบ

Interview : คุณมาโนช ชูทับทิม

นายกสมาคมผู้เลี้ยงไก่ไข่

พิษโควิดทำไข่ไก่ล้นตลาด ราคาดิ่งวูบ ต้นทุนอยู่ที่ฟองละ 2.79 บาท ผู้เลี้ยงไก่ขายได้จริงแค่ฟองละ 1-2 บาท เสียหายยับเยิน รัฐเร่งแก้ปัญหา ตั้งงบ 50 ล้านบาท เน้นอุดหนุน-ชดเชยส่งออกไข่ไก่ไป ตปท. แต่การส่งออกไม่ง่าย เหตุงดส่งออกมานานและผู้ซื้อตั้งแง่กดราคาสุดๆ ทางออกที่เหลือคือลดซัพพลาย ปลดแม่ไก่ยืนกรง 3 ล้านตัว หยุดวงจรเพาะพันธุ์แม่ไก่รุ่นใหม่เป็นการชั่วคราว แจง...ถ้าส่งออกไข่ไก่และปลดแม่ไก่ยืนกรงไม่ได้ผล จะระส่ำทั้งวงการผู้เลี้ยงไก่ไข่ ผู้เลี้ยงรายเล็กรายน้อยจะตายหยังเขียดก่อนใครเพื่อน

สถานการณ์ไข่ไก่พลิกผันมาก

ใช่ พลิกผันตามที่สังคมรับทราบกันอยู่ ช่วงตั้งแต่ปลายเดือนมีนาคม ไข่ไก่เป็นทั้งผู้ร้ายและเป็นพระเอก จู่ๆ บางทีก็ขาดตลาด เป็นขาขึ้น คนเลี้ยงยิ้มย่องผ่องใส แต่ผู้บริโภคโดยเฉพาะสื่อมวลชนและสังคมทั่วไปโยนให้เป็นผู้ร้าย เห็นแก่ตัว จริงๆ แล้วเกษตรกรที่ขายไข่ยังไม่ได้อะไร ต้นทุน 2.79 บาทต่อฟอง ยังไม่ได้อะไรเลย ขายไข่ได้แค่ 2-3 วัน ตีเกราะเคาะไม้ไป เหมือนกับคนเลี้ยงไก่ไข่เป็นผู้ร้าย มันก็เป็นเรื่องที่ผ่านมา แล้วแค่ช่วง 2 สัปดาห์เองก็พลิกคว่ำพลิกหงาย ตอนนี้เราก็ต้องมานั่งแก้ปัญหาโดยเฉพาะเรื่องการส่งออก

ช่วงที่ผ่านมาในรอบหลายปี เราก็พยายามเกณฑ์ให้มีการส่งออกไข่ไก่กัน เพราะมีส่วนเกินอยู่ในตลาด เราก็พยายามเกณฑ์ให้ส่งออก ซึ่งคนส่งออกนี่ต้องยอมรับว่าส่งออกแล้วขาดทุน ส่งออกแล้วไม่มีกำไรหรอก ก็ต้องเกณฑ์ให้มาช่วยกัน ไข่ไก่เป็นอะไรที่บอกว่าส่งออกแล้วดูดี แต่ในความจริงน้ำตาตกในกันทุกคน คือทุกฟองที่ส่งออกไปขาดทุน แต่ก็มีความจำเป็นต้องส่งออกไป เนื่องจากดีมานด์ในประเทศมันน้อยกว่าซัพพลาย ขณะเดียวกัน หลังจากราคาไข่อยู่ที่ฟองละ 2.80 บาท รัฐบาลก็ได้มาขอร้อง โดยเฉพาะกรมการค้าภายใน กระทรวงพาณิชย์ มาขอร้องทั้งทางตรงและทางอ้อม ว่าอย่าขึ้นราคาไปมากกว่านี้ แต่ตลาดทั่วไปที่ซื้อขายกันฟองละ 3 บาทกว่าไปจน 4-5 บาท คนเลี้ยงไม่ได้ตรงนั้น ต้นทุนอยู่ที่ 2.69 บาท กำหนดไว้อย่าให้ขายเกิน 2.80 บาท ก็รับปากกัน นึกว่าช่วงหนึ่งจะทำให้ภาวะตลาดที่มันร้อนแรงสงบลงได้ เนื่องจากผู้บริโภคหรือประชาชนตื่นตระหนกตกใจ กลัวไม่มีไข่จะกิน จริงๆ ไข่ก็ยังออกปกติ แล้วผู้เลี้ยงไก่ไข่ก็ร่วมมือกับทางรัฐบาลมาโดยตลอด

ทีนี้ช่วงวิกฤตโควิดมันก็พลิกคว่ำลงมา ราคารูดลงมาเลย แล้วที่ลงมาไม่ได้ลงแบบปกติ ในรอบ 10 ปีที่ส่วนตัวเลี้ยงไก่ไข่มา ครั้งนี้แหละที่ลงมาแล้วขายไม่ได้ คือลูกค้าต่อราคาเราต้องให้หมด เพราะไข่ออกอยู่ประจำ เพราะเป็นของสด ออกทุกวัน แล้วต้องขายทุกวัน ในเมื่อไม่มีคนมาซื้อก็มีปัญหา คือออกมา 100 ฟอง แต่ขายได้ 20 ฟองไม่เกิน 50 ฟอง ก็เลยเหลือสะสม ในช่วงที่ผ่านมาเหลือเยอะแยะไปหมด เป็น 100 ล้านถึง 200 ล้านฟอง เกษตรกรเสียหายยับเยินหมด ขณะที่สินค้าไข่ไก่เก็บไว้ได้ไม่นาน แล้วของออกทุกวัน จะเก็บเอาไว้ที่ไหน มันจึงเป็นลูกโซ่ เงินทองก็ไม่มีจับจ่ายใช้ซื้ออาหารสัตว์ ซื้อโน่นนี่นั่น ที่ผ่านมาต้องยอมรับว่าลำบากมาก

ร้านอาหารก็หยุดขายกัน ให้ซื้อกลับไปทานที่บ้าน

นักท่องเที่ยวไม่มี คนก็ไม่มีกำลังซื้อ มันทุกอย่าง เรื่องที่พูดมามันถูกทั้งหมดเลย เพราะเราอยู่ในสังคมเดียวกัน สังคมโลกเดียวกันที่เกิดปัญหา โรคโควิด-19 มันกระทบไปทุกภาคส่วน

การส่งออกไปต่างประเทศ มีลูกค้าซื้อหรือไม่

ทางสมาคมองค์กรไก่ไข่ ทั้งสหกรณ์ด้วย สมาคมต่างๆ ด้วย ก็นำเรื่องไปที่กระทรวงเกษตรฯ และกระทรวงพาณิชย์ โดยกระทรวงเกษตรฯ จะมี Egg Board เป็นแกนหลัก ก็จะนำเรื่องเข้าประชุม ผลักดันการแก้ปัญหา เราก็พยายามพูดคุยกัน ระดมความคิดเห็นว่าจะแก้ปัญหากันอย่างไร เพราะครั้งนี้ไม่ใช่เรื่องง่ายๆ มันขาดทุน มันลงมา เขาบอกว่า 2.40 บาท แต่จริงๆ ขายกันได้ประมาณ 1.80 บาทไม่เกิน 2 บาท และไข่ลูกเล็กๆ หน่อยก็จะเหลือประมาณบาทเดียว ซึ่งมันย้อนรอยไป 20 กว่าปีที่แล้ว มันขาดทุนยับเยิน

ทางด้านรัฐบาลก็ต้องขอขอบคุณกระทรวงเกษตรฯ ด้วย โดยเฉพาะท่านรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรฯ แล้วก็ทางกรมปศุสัตว์ รวมถึงกระทรวงพาณิชย์ เพราะทางกรมการค้าภายใน ก็เข้ามาช่วยเหลือ คือมีการเข้ามาช่วยเร็วกว่าปกติ เพราะรู้ถึงสภาพปัญหา อย่างน้อยก็เป็นผลกระทบจากนโยบายของรัฐบาลที่ห้ามส่งออก ตรงนี้ก็มีผลกระทบด้วย แล้วก็ยังมีแนวทางนโยบายอื่นซึ่งทำให้เกษตรกรได้รับผลกระทบเป็นวงกว้างทั้งประเทศ แต่ก็แก้ปัญหาด้วยการอนุมัติ เงินชดเชยหรือสนับสนุนการส่งออก 50 ล้านบาท ซึ่งรัฐบาลโดยกรมการค้าภายในก็มีการเร่งรัดผู้ส่งออก ให้มีการส่งออก ซึ่งตลาดก็ยังหาไม่ค่อยได้ เพราะตลาดเราถูกปิดไป ขณะที่เปิดมาจู่ๆ ใครจะมาสั่งซื้อ มันยากแล้ว ความเชื่อถือระหว่างประเทศ การค้าการขายมันก็มีปัญหา แล้วเขาก็รู้ราคาเมืองไทย ก็เลยถูกกดหนักเข้าไปอีก มันยุ่งไปหมด

ส่วนทางกรมการค้าภายในเขาคงมีนโยบายว่าเอาเงินหลวงมาชดเชยและสนับสนุน ช่วยเหลือเกษตรกร ก็ต้องให้ผู้ประกอบการช่วยเหลือตัวเอง โดยเฉพาะ 1 แถม 1 หมายถึงว่า ชดเชย 1 สนับสนุน 1 แต่คุณก็ต้องออกด้วย 1 คือต้องควักกระเป๋าด้วย เรื่องนี้ทางผู้ประกอบการเขาก็ดี เขาก็มีการช่วยกัน คนเลี้ยงไก่ก็ช่วยกัน คนมีพันธุ์สัตว์ก็ช่วยกัน กรมปศุสัตว์เป็นแม่งานใหญ่ ก็เร่งระดมประชุมปรึกษาหารือ ช่วยกันเต็มที่

ถึงตรงนี้สถานการณ์ราคากลับมาถึงจุดเดิมหรือยัง

ยัง เพียงแต่ว่าระบบการซื้อการขายมันดีขึ้นกว่าเดิมเยอะ ตั้งแต่มีโครงการและกิจกรรมนี้ มันดีขึ้นกว่าเดิมเยอะ แล้วก็ยังมีโครงการปลดแม่ไก่ยืนกรงอีก 3 ล้านตัว ซึ่งปกติมันปลดยาก เวลาจะปลดก็เหมือนสินค้าทั่วไป รอแจกฟรีกันอยู่ ไม่ซื้อไม่ขาย ราคาก็ถูก ขายก็ไม่ได้ ก็เร่งรัดให้ปลดแม่ไก่ยืนกรงให้เกษตรกรช่วยกัน และเราก็มีไข่ธงฟ้ามาช่วยผู้บริโภคได้กินของถูกด้วย ตรงนี้ทางรัฐบาลและกรมการค้าภายใน พยายามเอาทุกช่องทางมาช่วยให้ผู้บริโภคได้รับความสะดวก

นอกจากปลดแม่ไก่ยืนกรงแล้ว แล้วก็ยังมีมาตรการห้ามนำพ่อพันธุ์แม่พันธุ์เข้ามา

คือการห้ามนำเข้าพ่อแม่พันธุ์ ในความเป็นจริงยังไม่ได้ห้าม เพียงแต่มีแนวความคิดจากสมาคมผู้เลี้ยงไก่ไข่ คือถ้าแก้ปัญหาไม่ได้ก็ขอให้ตัดเอาไข่เชื้อที่เป็นพ่อแม่พันธุ์ที่จะฟักมาเป็นลูกไก่ ลูกเจี๊ยบที่เราเกษตรกรจะซื้อมาเลี้ยง ให้ตัด 5-10 สัปดาห์ เพราะการตัดตัวซัพพลายออกมันจะเร็ว แต่ว่ากำลังซื้อที่จะให้กลับมาเหมือนเดิมยังเป็นเรื่องยาก อย่างที่เราคุยกันเบื้องต้นว่าทางร้านอาหาร นักท่องเที่ยว รวมถึงการบริโภคต่างๆ ชะลอตัวลง ฉะนั้น ถ้าเราไม่ลดต้นทาง ไม่ลดซัพพลายไม่ลดแม่ไก่ ซึ่งเป็นเหมือนเครื่องจักรที่ผลิตไข่ทุกวัน แล้วแก้ปัญหาปลายทางโดยพยายามเอาไข่ออกอย่างเดียว แต่ออร์เดอร์ไม่มี เงินไม่มี เดี๋ยวก็ย้อนกลับมาเหมือนเดิม ตรงนี้ก็เสนอไว้ ซึ่งทางกรมปศุสัตว์ก็รับเรื่องนี้ไว้พิจารณา ซึ่งก็ต้องดูว่ากิจกรรม การส่งออก การปลดแม่ไก่ จะได้ผลหรือไม่ ถ้าได้ผลก็ไม่จำเป็นต้องลดราคาขายมาก

ตอนนี้ราคาที่ผู้เลี้ยงขายได้ อยู่ที่ราคาเท่าไหร่

ราคาประกาศของสมาคมผู้ผลิตไก่ไข่ จะอยู่ที่ประมาณ 2.40 บาท แต่ว่ามันขายไม่ได้ตามนั้น ความจริงก็คือมีการขายกันที่ 1.70 บาท ซึ่งทางภาคเหนือขายถูกมาก ตลาดเขาค่อนข้างจะแคบ โดยที่ปัจจุบันพยายามไล่ราคาขึ้นมาในเกณฑ์ 2 บาท ถึง 2.20 บาท ก็เริ่มจะขายได้ เพราะมีผู้ประกอบการที่จะนำไข่ส่งออกนอก ก็พยายามไปกว้านไข่มากักเก็บเอาไว้ มารวบรวมเพื่อส่งออกไป จุดนี้ต้องใช้เวลานิดนึง ถ้าจะไล่มาอยู่ในเกณฑ์ภาวะที่สมาคมผู้ผลิตไก่ไข่เขาประกาศ 2.40 บาทที่หน้าฟาร์ม ตรงนี้ก็ยังไม่คุ้มทุน ซึ่งทุนตามที่สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรกำหนดไว้คือ 3.69 บาท แต่ตอนนี้ยังไม่ถึงจุดนั้น เพียงว่าระบบการซื้อขายมันดูดีมากขึ้น เราก็ต้องใช้ความอดทนพอสมควร

พิษโควิด-19 เล่นงานไม่ไว้หน้าใครทั้งนั้น แม้กระทั่งคนเลี้ยงไก่ไข่ ขณะนี้มีคนเลี้ยงไก่รายเล็กรายน้อยเลิกเลี้ยงไปเลยหรือไม่

ที่เลิกเลี้ยงแบบฉับพลันยังไม่มี แต่มีแนวโน้มว่าถ้าปล่อยไว้ยาวนาน รายเล็กรายน้อยจะไปก่อน ส่วนตัวผมที่เลี้ยงไก่ไข่มากว่า 40 ปีอยู่ที่จังหวัดอ่างทอง ก็มีผู้เลี้ยงโทรมาร้องห่มร้องไห้ บางคนก็บอกอยากลาแล้ว เพราะเลี้ยงไม่ไหว เรื่องนี้เป็นเรื่องจริงซึ่งทุกฝ่ายต้องช่วยกัน

มีการไปขอเงินเยียวยาหรือไม่

ตรงนั้นแต่ละคนเขาได้รับสิทธิ์ของเขาอยู่แล้ว แต่เงินเยียวยามันไม่คุ้มหรอก 5,000-10,000 บาท ไม่มีใครไปลงทะเบียนตรงนี้หรอก เพียงแต่ว่าอาจจะได้เงื่อนไข ลดดอกเบี้ย หรือ ยืดหนี้ไป คนที่เป็นคู่สัญญากับแต่ละธนาคารก็สามารถไปเจรจาได้ ส่วนนี้รัฐบาลก็เปิดโอกาสให้อยู่แล้ว

ตอนนี้เขามีค้าขายออนไลน์ ในส่วนของไข่ทำได้ไหม

ได้ แต่ยังไม่ค่อยเข้มแข็ง และยังไม่มีใครพัฒนาเท่าที่ควร เรื่องนี้เกิดมาประมาณสิบกว่าปีแล้ว ในทีมงานผมก็มีทำ แต่ภาวะไข่ ถ้าราคามันดี ภาวะตลาดดี ไปช่องทางไหนมันก็ขายได้เหมือนกัน แต่เวลาไม่ดี ทีมงานที่ทำเขาก็บอกว่ามันไม่ดีเหมือนกัน เพราะไข่เป็นของสด ถ้าขายทางออนไลน์จะมีข้อจำกัดเยอะ และการขนส่งก็มีค่าใช้จ่ายพอประมาณ แต่ก็เป็นช่องทาง เป็นการพัฒนาระบบการตลาดอย่างหนึ่ง ถามว่าจะดีเหมือนขายออนไลน์อาชีพอื่นไหม ก็คงต้องใช้เวลาพอสมควร ต้องปรับรูปแบบอีกพอสมควร